Trabzon Vilayeti Binası Tarihçesi
TRABZON VİLAYETİ BİNASI TARİHÇESİ
Trabzon, Fatih Sultan Mehmet tarafından 1461’de fethedildikten sonra Ortahisar’da ilk müstakil Vilayet (Hükümet) Konağı 1820 yılında yapılmıştır. Zaman içinde birçok kez onarım gören bu bina 1862’de çıkan bir yangında büyük ölçüde tahrip olmuş, yalnızca bazı evraklar kurtarılabilmiştir.
1863’te ikinci Vilayet Konağı’nın yapımına başlanmış, inşaat 1868’de tamamlanmıştır. Konuya dair Osmanlı Arşiv kayıtlarındaki resmi yazışmalarda “Bahr-i Siyah’ın(Karadeniz) en mamur şehri olan Trabzon’da yapılacak yeni Vilayet Konağı’nın mevki-i muntazamda ikamesi yâr u ağyâra (dost ve düşmana) muhassenatı mucib (güzel ve faydalı) olacağı…” ifade edilmiştir. Başka bir ifadeyle devletin itibarını temsil edecek olan bu yeni binanın medeni gelişmelere uyumlu olması öngörülmüştür. 1309 tarihli Trabzon Vilayeti Salnamesi’nde de “pek metin ve şekil ve heyet-i dilnişin” bir yapı olarak tarif edilmiştir. Uzun yıllar boyunca Trabzon Vilayet Konağı olarak kullanılan bu binanın duvarlarında, 10 Temmuz 1919’da yaşanan ve çok sayıda insanın ölümüne neden olan Cephanelik binasındaki patlama sonucunda çatlaklar meydana gelmiştir.
Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk 15 Eylül 1924'te Trabzon'u teşrifi sırasında Vilayet Makamı’nı ziyaret etmiş ve çatlakları görmüş, mevcut binanın yıkılarak yerine yenisinin yapılması talimatını vermiştir. Bu talimat üzerine Vilayet Konağı’nın yapım ihalesi 25 Haziran 1925 tarihinde ilan edilerek, 25 Temmuz 1925 tarihinde ihale edilmiştir. Yapılan ihaleyi Sürmeneli Müteahhit Hasan Tahsin Kırali kazanarak inşaata başlanmıştır. Ödenek yetersizliği nedeniyle inşaa süreci uzayan bina ancak 1933 yılında tamamlanarak Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunun 10’uncu yılında, 29 Ekim 1933’te hizmete açılmıştır. İki katlı, yüksek tavanlı ve geniş ahşap saçaklı, cephelerindeki mavi çinili süslemeler ve kemerli bitişlerle gösterişli bir özellik arz eden bina, I inci Ulusal Mimarlık Üslubu’nun geç dönem uygulamalarından biridir.
1985 yılına kadar Trabzon Valiliği olarak kullanılan bu bina aynı yıl Yenimahalle’de yapımı tamamlanan Valilik binasının hizmete girmesiyle Kültür ve Turizm Bakanlığı’na devredilmiş; giriş katı 35 yıl boyunca İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, ikinci katı ise bir süre Adliye olarak hizmet vermiştir.
Tarihi mimarisi ile Trabzon’un özel ve ihtişamlı sembol binalarından biri olan bu bina yeniden Valilik binası olarak hizmet vermek üzere 2019 yılında Vali İsmail Ustaoğlu’nun teklifi İçişleri Bakanı Süleyman Soylu’nun onayıyla Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan talep edilerek Trabzon Valiliğine tahsisi sağlanmıştır.
2020 yılında Trabzon Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğünce onaylanan projeler kapsamında bir buçuk yıl süren restorasyon sürecinden sonra 24.09.2022 tarihinde hizmete açılmıştır.
Trabzon Vilayet binası 830 metrekarelik oturum alanı, toplamda 2490 metrekare kullanım alanına sahiptir.
Restorasyon kapsamında;
Eserin dış cephesinde ve iç kısmındaki muhdes eklentiler sökülmüş, ahşap pencereler ve çatı saçakları yenilenmiş, beden duvarlarında enjeksiyon yapılarak yapı güçlendirilmiştir. Ayrıca iç duvarlar yeniden sıvanmış, çini yüzeylerde temizlik ve tamamlama işlemi yapılmış, zemin döşemeleri dönemi yansıtan beyaz-gri renkte, hare desen karosiman döşeme ile kaplanarak yapı özgün kimliğine kavuşturulmuştur.
T.C.
TRABZON VALİLİĞİ
2022
